Τα γραπτά μένουν

Υπήρξαν φωνές που προειδοποίησαν, αλλά δεν άκουγε κανείς…

Οι νέοι λένε ότι θα φύγουν από δω. Θα πάνε σ’ άλλα μέρη. Έφυγαν ήδη πολλοί. Θα φύγουν κι άλλοι. Δεν ξέρουν και δεν θέλουν ν’ ακούσουν ότι το πρόβλημα είναι παντού ίδιο, ίσως χειρότερο, δεν είναι μόνο εδώ τόσο άθλια, το παγκόσμιο σύστημα κλυδωνίζεται και ψάχνει νέα εργαλεία σκέψης και συμπεριφοράς, τα οποία δεν έχει ακόμα βρει. Όπου και να πάνε τα παιδιά μας, θ’ αντιμετωπίσουν τα ίδια. Η επιμονή τους όμως στο φευγιό δείχνει και παντελή έλλειψη ενημέρωσης. Λοιπόν, για όσους λένε άλλα από εκείνα που έλεγαν και για όσους ξεχνούν αυτά που θα έπρεπε να θυμούνται, θα παραθέσουμε δύο αποσπάσματα σχετικών άρθρων που δημοσιεύτηκαν στην «Αναγγελία» τον Δεκέμβριο του 2002, οκτώ ολόκληρα χρόνια πριν το πρώτο μνημόνιο…

Το άρθρο είχε τίτλο «το κύκνειο άσμα των μικρών επιχειρήσεων». Τότε, κανείς από τους πολιτικούς και κανείς από τους οικονομολόγους δεν έθετε τέτοια επώδυνα ζητήματα για διαβούλευση. Η «Αναγγελία» όμως προέβλεψε την καθίζηση και τη συρρίκνωση της Αγοράς, όπως ακριβώς εκδηλώθηκε στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης το 2012:

Δεκέμβριος 2002:

“… Τα μικρομάγαζα θα χαθούν. Η Αγορά συγκεντρώνεται. Είμαστε ήδη μέσα στη δίνη των μεγάλων γεγονότων και δεν το βλέπουμε. Οι καταστηματάρχες που αγωνίζονται να σώσουν τη μικρή τους επιχείρηση, ΔΕΝ θα το πετύχουν. Όσο γρηγορότερα κλείσουν, τόσο το καλύτερο γι’ αυτούς, επειδή, εκτός της ανεργίας, θα έχουν μετά και τα χρέη από τη μάταιη προσπάθεια της διάσωσης…”

“… Οι μαγαζάτορες… με μαθηματική ακρίβεια οδηγούνται στην πτώχευση. Όχι γιατί δεν υπάρχουν πελάτες. Όχι γιατί δεν υπάρχει χρήμα. Όχι γιατί έκαμαν κάποιο λάθος οι ίδιοι. Όχι γιατί δεν είναι καλοί επαγγελματίες. Υπάρχει κάτι άλλο, πέρα από τις δυνάμεις τους, πέρα από τις προθέσεις της κυβέρνησης, πέρα από τις δυνατότητες της πολιτικής βούλησης, πέρα από την καλή ή την κακή διαχείριση της κεντρικής και της τοπικής εξουσίας: Η Αγορά περνάει από το μικρό στο μεγάλο. Συγκεντρώνεται. Φεύγουν οι πολλοί κι έρχονται οι λίγοι. Οι πολλοί θα μείνουν απλά καταναλωτές. Οι λίγοι θα γίνουν καταναλωτές των καταναλωτών. Αυτή η μετάλλαξη της Αγοράς από το μικρό στο μεγάλο θα σημάνει την απαρχή μιας νέας εποχής, στην οποία το πλήθος θα υπηρετεί την οικονομική κάστα…”

“… Το μέλλον της ανθρωπότητας θ’ αναζητηθεί στις μικρές κοινωνίες. Η επιστροφή στην οικιακή μικροοικονομία. Η επιστροφή του πλήθους στην πρωτογένεια της οικονομίας. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Για το πλήθος δεν υπάρχει άλλος δρόμος…”

“… Η μόρφωση των παιδιών θα επιστρέψει ως δυνατότητα των ολίγων. Όχι των αστών, που είναι σήμερα, αλλά των λίγων. Εκείνων τουλάχιστον που για μια μικρή περίοδο της ζωής τους θα τους χρειάζεται το σύστημα. Το σύστημα δεν θέλει κανέναν εφ’ όρου ζωής. Θα παίρνει ό,τι καλύτερο έχει το άτομο, θα το μασά και μετά θα το φτύνει. Θα το αντικαθιστά με κάτι άλλο. Οι άνθρωποι θα γίνουν καταναλωτικά προϊόντα. Θα γίνουν ένας χυλός, μία μάζα και στα κιτάπια του συστήματος θα εξισωθούν με τα προϊόντα που θα παράγουν…”

“… Μη χρεώνεστε περισσότερο. Μην ακούτε τις στρογγυλές κουβέντες των πολιτικών. Δεν υπάρχει ελπίδα να σώσετε τη μικρή σας επιχείρηση. Κάντε κάτι και γρήγορα. Κάντε κάτι άλλο. Όχι πάντως νέο μαγαζί. Μην ψάχνετε για διορισμό στο Δημόσιο. Πάει κι αυτό. Τελείωσε. Μην ψάχνετε γενικώς και αορίστως για δουλειά. Δεν υπάρχει…”

“… Τι θα κάνουμε; Μακάρι να ήξερα να σας πω. Από απελπισία, θα έλεγα, μετακομίστε στο χωριό απ’ όπου φύγατε, φτιάξτε προσωρινά τον κήπο σας, φτιάξτε κοτέτσι, πάρτε κουνέλια, γίδες, κλαδέψτε το λιοστάσι, για να έχετε τουλάχιστον φαγητό και στέγη. Ξεψαχνίστε τη γιαγιά πώς παστώνουν τα λουκάνικα και κάνουν τοματοπολτό, πώς μαζεύουν σπόρια για να κάνουν και την άλλη χρονιά τον κήπο. Προσωρινά πάντα. Όσο για το φροντιστήριο των παιδιών; Δεν θα σας πω τίποτα γι’ αυτό. Δεν τολμώ να πω αυτή την πικρή αλήθεια. Α, με την ευκαιρία, βάλτε τη γιαγιά να σας πει και κάνα παραμύθι. Να σας το πει και να το μάθετε. Να το λέτε κι εσείς. Θα χρειαστεί τις κρύες νύχτες του χειμώνα, δίπλα στο τζάκι…”

Πόσο πιο καθαρά έπρεπε να μιλήσει κανείς άραγε, πόσο καλύτερα έπρεπε να προειδοποιήσει δημόσια για τα μελλούμενα; Ποιος αδικημένος έχει δικαίωμα να μιλάει σήμερα με γεμάτο στόμα και να λέει ότι κανείς πολιτικός ή δημοσιογράφος δεν είχε την ικανότητα να προβλέψει ή την εντιμότητα να ειδοποιήσει για τα δεινά που έρχονταν; Πώς μπορεί να λέει ότι «οι δημοσιογράφοι είναι πουλημένοι και δε γράφουν την αλήθεια»; Οι ειδοποιήσεις έγιναν! Το πιο πάνω κείμενο (και δεν είναι το μόνο) δημοσιεύτηκε δέκα χρόνια πριν από την κρίση. Κανείς όμως δεν άκουγε… Δεν ήθελε ν’ ακούσει. Ήταν όλοι ήσυχοι μέσα στην άνεση και τη βολή, χαμένοι σε μια ατέλειωτη νιρβάνα. Κανείς λοιπόν δεν έχει τώρα δικαίωμα να μιλάει για κρεμάλες των προδοτών στο Σύνταγμα ή να λοιδορεί τους δημοσιογράφους που «τα έπαιρναν» και σιωπούσαν, κρύβοντας τάχα την αλήθεια από το λαό… Δεν άκουγε κανείς κανέναν, επειδή (με εφαρμογή μακρόπνοου σχεδίου σκοτεινών κέντρων ελέγχου ή από απλή συλλογική αμέλεια) είχε προηγηθεί και ολοκληρωθεί η απαξίωση τόσο της Πολιτικής, όσο και της δημοσιογραφίας…

Μία ακόμα πρόβλεψη από τον Δεκέμβριο του 2002 έχει να κάνει με την κρίση και τις σεισμικές εξελίξεις στο ΠαΣοΚ. Το άρθρο μας εκείνο είχε ως αφορμή ένα άρθρο του Κώστα Λαλιώτη στα «Νέα» (26/10/2002) που έθετε το ζήτημα της κεντροαριστεράς. Διαφωνώντας με το επιφανές τότε στέλεχος του ΠαΣοΚ που για μιαν ακόμα φορά ζητούσε υποκριτικά διάλογο με την αριστερά, γράφαμε τα εξής επίκαιρα:

“Δεν μας συγκινούν τα κουκιά που (με τον διάλογο αυτό) προστίθενται. Μας ενδιαφέρει να συγκινηθεί ξανά ο λαός και να συμμετέχει ενεργά στα πολιτικά δρώμενα. Μας ενδιαφέρει η αναγέννηση του πολιτικού λόγου και η απαλλαγή του από τις αγκυλώσεις μιας νέας διοικητικής κάστας που αναδείχτηκε σ’ αυτή την διεργασία των δύο τελευταίων δεκαετιών. Για να κάνει αλλαγή στην κοινωνία το ΠαΣοΚ, πρέπει τώρα να κάνει πριν απ’ όλα αλλαγή της αλλαγής. Πρέπει ν’ αποδείξει ότι δεν έχει απομακρυνθεί από την λαϊκή του βάση και ότι επίσης μπορεί ακόμα ν’ αφουγκράζεται τον παλμό και τον ψίθυρο των περιθωριοποιημένων πια πολιτών. Πρέπει να παιδαγωγήσει νέα στελέχη που θα διαδεχθούν την γερασμένη γενιά των σημερινών αξιωματούχων. Αλλά φαίνεται ότι το ΠαΣοΚ έχει στερηθεί τη λαϊκή σοφία που φροντίζει για τη διάδοχη κατάσταση. Το κίνημα που συγκίνησε κάποτε το λαό, είναι στείρο. Δε γεννά. Δεν ερωτεύεται και δεν παντρεύεται. Σαν ένας νεόπλουτος γαμπρός επιζητά προγαμιαία συμβόλαια για να είναι εξασφαλισμένο στο βέβαιο αυριανό διαζύγιο με τον ΣΥΝασπισμό…. Αν υπάρχει κάτι που έχει αξία να γίνει, είναι να διαλυθεί το ΠαΣοΚ εγκαίρως εις τα εξ ων συνετέθη. Να πεθάνει. Και αμέσως στη θέση του να γεννηθεί νέο κίνημα, με νέο όνομα, που θ’ αντιμετωπίζει όλα τα νέα μέλη του ως ισότιμα. Μιλάμε για μηδενική βάση”.